Hoxe no diario Ben-Cho-Shey regálanos o relato da viaxe feita o 8 de Outubro de 1940. Sae de Cañamero da cabalo, e tras toda a xornada de camiño, escribe un retrato do día a día da posguerra e da comarca estremeña de “Las Villuercas”.
8 de outubro, 1940
8 de outubro, 1940. Parte II
8 de outubro, 1940. Parte III
_______________________________________________________
Transcrición:
“8.- Xornada hípica a Berzocana pra donde partimos as 9 da mañá a bon paso. Pra evitar as moitas voltas da estrada metémonos por empinados atallos entre jaras e castiñeiros. O paisaxe é vizoso e moi movido con arbolado abundante i os cabalos camiñan ben i en hora e meia chegamos ao fin da primeira etapa. Denantes de avistar o pobo arrodíllaseme o cabalo sin máis consecuencias que o susto.
Coidei que en Berzocana atoparía cabalos pra seguir a Navezuelas máis todos están traballando e terei que seguircos que trouxen, que por certo están faltos de comida.
Unha das escolas diste pobo está nun local vello, de cuia antigüidade da razón a lumieira da porta, que ostenta a data de 1638. Por riba dela hai unha curiosa pedra con algo así como tallos fosilizados, que seica abundan no pais. A outra ten local novo, pro abandoado.
Inmediatamente despois de xantar saimos pra Navezuelas por un camiño encosta que nos leva a estrada en construcción que ha de conducir a Solana de Cabañas. Mismo ao entrar nela o meu acompañante señálame con terror un valado de pedras no que unha inesquecible mañá do 1938 atopou os cadavres de seis infelices asesinados polos azules que estaban alí deitados e abandoados, espostos a ser pasto dos lobos. Procederon a enterralos piadosamente e un pastor que por alí pasou reconoceu niles a veciños dos arredores. Por todas partes, anque señan terras tan afastadas como estas, fican señaesda barbarie da nosa guerra civil.
Abondan por eiquí castiñeiros, sobreiros, encinas e carballos que lle dan a paisaxe un tono de frescor distinto do ardente das terras áridas e baixas desta provincia. Camiñamos envolveitos nunha nube de moscas que nos atormentan a nos e as cabaleirías. Poucos metros antes de Solana deixamos a estrada pra rubir unha empinada encosta moi traballosa pra os cabalos. O meu arrodillase outra vez e hai que deixalo descansar de cando en vez porque non pode co a súa ánima.
Aló no fondo do val SOlana parece unha aldeiña galega. A esquerda unha liña de corrales, mais a dreita unha cativa praza e despois a eirexa, todo circuídopor verdes hortas que prometen unha vida farta pra os veciños.
Coroamos a primeira liña de eminencias e descemos paseniño ao val por onde a garganta de Santa Lucía que surte de auga potable a Trujillo. En toda esta terra non se ve máis que unha cativa casa de labor illada no monte cara a que van uns rapaciños recadando tres porcos. A poucos de comenzar a subir vemos o embalse i o meu guía dime que no 1938 viñeron os roxos dende Alía e voaron parte da cañería deixando sin auga por tres días aos trujillanos.
Iste regato de Santa Lucía ven ser un dos que orixinan o río Almonte . O val, sumamente estreito fica reducido ao cauce do regato, así que tan pronto o cruzamos voltamos a rubir de novo ata un monto máis outo que o que vimos de pasar. Nas abrigadas hai casiñas como a que vimos ao baixar i están rodeadas de terras labrables arredándose unhas das outras pouco máis de cinco centos de metros. Os que nelas habitan deben levar vida de eremitas.
Dende o cumio da serra vese Navezuelas da outra aba do val deitado na aba da Villuerca. Agora baixamos pra loguo rubir por tereira vez en procura do pintoresco e rico pobo, engastado nun tapiz esmaltado de castiñeiros que por todas partes o cercan.
Casas baixas de pedra, con teitos de madeira tamén baixos e balcós arriquintados. Non se ven por eiquí as enxebres ventas cacereñas. O piso das rúas está feito de croios e hai algunhas perspectivas pintorescas. A situación do pobo fai que abonde en costas e non deixa de ter o seu sabor, sin chegar ao tipismo da Vera. Si as xentesson ocomo o seu pobo hai pra fiar pouco nelas, porqu aquil, sendo rico, aparente unha gran pobreza e non digamos das casas que son máis mouras por dentro que por fora.
Os labregos quéixanse da sequía e gorentan auga pra facer a sementeira e pra que abran os zonchos das castañas. Dende a terra de secano veñen eiquí diariamente as xentes para intercambiar os productos deixando pan e garabanzos en troques de patacas e fabas.
Despois dun paseiño entre lusco e fusco e de longa conversa sobre temas de actualidade ceo cos notables do país e deitome nun cuartiño onde caso dou co a cabeza no teito.”
Non vos esquezades de saciar a vosa curiosidade sobre este e outros proxectos visitando a web do Museo Provincial de Lugo.
Exposición BEN-CHO-SHEY 